İZALE-I ŞUYU - ORTAKLIĞIN GIDERILMESI
Genellikle miras kalan gayrimenkullerin paylaşımı aşamasında, ve hukuk alınında sıklıkla karşımıza çıkan bu konuyu incelemek istiyoruz:
Yazımızda ortaklığın giderilmesine ihtiyaç duyulan birlikte mülkiyet (elbirliği mülkiyeti-paylı mülkiyet) kavramlarına kısaca değindikten sonra ortaklığın giderilmesi davası açmadan paylaşım olur mu, ortaklığın giderilmesi davasını kimler, kimlere karşı açabilir, paylaşım nasıl olur, ortaklığın giderilmesi davası hangi mahkemede açılır, zamanaşımı var mı, yargılama giderlerini kim öder sorularının cevaplarına yer verdik. Aklınıza takılan hususlarda bizlerle iletişime geçerek danışmaktan lütfen çekinmeyiniz.
Giriş
Bir malın mülkiyeti birden fazla kişiye ait olabilir. Birden çok kimsenin maddi olarak bölünmüş olmayan bir şeyin tamamına belli paylarla malik olduğu durumlarda paylı mülkiyetten, kanun veya kanunda öngörülen sözleşmeler uyarında oluşan topluluk dolayısıyla, mallara birlikte malik olanların ise elbirliği mülkiyetinden söz edebiliriz. Elbirliği mülkiyetinde her bir hak sahibi “ortak” olarak adlandırılmaktadır, ortakların belirli bir payları yoktur. Her bir ortak, malın tamamında hak sahibidir.Kararlar daima oybirliği ile alınmak zorundadır. Paylı mülkiyet söz konusu olduğunda ise her bir hak sahibine “paydaş” denmektedir. Paylı mülkiyette eşya maddi olarak bölünmüş olmayıp, her bir paydaşın eşyada belli oranlarda payı mevcuttur.
Paylı mülkiyetin en bilinen örneği kamuoyunda toprak tapu olarak bilinen ve tek bir arsanın, arazinin (parselin) onlarca insana satılarak oluşan mülkiyet durumu örnek gösterilebilir. Elbirliği mülkiyeti ise yalnızca kanundan doğan hallerde mümkün olabilir, bunlardan en bilineni mirasçıların veraset ilamı ile bir taşınmazdaki mülkiyet durumlarıdır.Veraset ilamı ile bir taşınmaza ortak olan mirasçının taşınmazın hangi kısmında ortak olduğu belirli değildir.Her bir mirasçı taşınmazın tamamında payı kadar söz sahibidir.
Ortaklığın giderilmesi davası nedir, neyi amaçlar?
Bir mal üzerinde paylı veya elbirliği mülkiyet söz konusuysa ve taraflar ferdi mülkiyete geçmek istiyorsa, ortaklığın giderilmesi davası ile mevcut birlikte mülkiyet ilişkisine son verilebilir.
Ortaklığın giderilmesi, en çok miras sonrası karşılaşılan bir durumdur. Miras bir bütün olarak kazanılır ve mirasçılar arasında bir ortaklık meydana gelir. Ortakların belirlenmiş payları olmayıp her birinin hakkı, ortaklığa giren malların tamamına yaygındır.Ortakların bulunması, malvarlığı üzerinde tasarruf yapılmasına imkan vermez bu sebeple mirasın intikalinden sonra ortaklığın giderilmesi talep edilmektedir.
Dava açmadan paylaşılabilir mi?
Paylaşmanın mutlaka dava yolu ile yapılması şart değildir, kendi aralarında malı nasıl pay edeceklerine dair bir anlaşma yaparak ve bu anlaşmanın paydaşların tamamı tarafından imzalanmış olması halinde dava açılmaksızın ortaklığa son verilmiş olacaktır.
Ancak gerek dava dışı talep gerekse dava tüm paydaşlara yöneltilmelidir.
Ortaklığın giderilmesi davasını kimler açabilir?
Taşınmaz malda tapu ile malik olan paydaş veya paydaşların dava açması gerekir. Mülkiyet hissesi olmayıp intifa hakkı bulunan şahsın ortaklığın giderilmesi davası açması mümkün değildir. Paydaşlardan her biri malın paylaştırılmasını isteyebilir. Paydaşlardan her biri ayrı ayrı açabileceği gibi birden fazla paydaş bir araya gelerek de açabilmektedir. Elbirliği halinde mülkiyette, hisseler haczedilemeyeceğinden, ortaklardan birinin borçlu olması durumunda alacaklının ortaklığın giderilmesi davasını açma hakkı mevcuttur. Paylı mülkiyette ise alacaklı, payın haczi ve satışı mümkün olduğundan, ortaklığın giderilmesi davasını açamaz.
Ortaklığın giderilmesi davası kimlere karşı açılır?
Ortaklığın giderilmesi davası mala ortak olan tüm paydaşlara karşı açılır. Tüm paydaşların ortaklığın giderilmesi davasında yer alması zorunludur. Paydaşlardan birinin ölümü halinde mirasçılık belgesinde ismi geçen tüm mirasçılar davaya dâhil edilmelidir. Malın tüm ortakları davaya dâhil edilmeden davanın sonuçlandırılması mümkün değildir.
Görevli ve yetkili mahkeme neresidir?
Ortaklığın giderilmesi davasında görevli mahkeme Sulh Hukuk Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir. Birden çok taşınmaz varsa ve taşınmazlar farklı yerlerdeyse, taşınmazların herhangi birinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.
Ortaklığın giderilmesi davasında paylaşım nasıl yapılır?
Paylaşma biçimi Türk Medeni Kanunu m.699da düzenlenmiştir.
“Paylaşma, malın aynen bölüşülmesi veya pazarlık ya da artırmayla satılarak bedelinin bölüşülmesi biçiminde gerçekleştirilir.”
1.Taraflar malı nasıl bölüştürecekleri konusunda anlaşarak dava sırasında bu anlaşmayı hakime bildirebilirler.
2.Taraflar malın paylaşılması konusunda anlaşmazlarsa maldaki ortaklığın ya satış suretiyle ya da aynen taksim yoluyla giderilmesi gerekir. Kat mülkiyetine konu olmaya elverişli bir gayrimenkul üzerindeki ortaklığın giderilmesi davalarında, taraflar ortaklığın kat mülkiyeti kurularak giderilmesini talep ederse mahkeme yasalara uygun olması halinde ortaklığın kat mülkiyeti kurulması yoluyla giderebilmektedir.
Ortaklığın giderilmesi davası sürecinde malın aynen taksimi için taraflardan yalnızca birinin talepte bulunması yeterlidir. Paydaşlardan birinin bu istemi üzerine hakim öncelikle aynen taksim şartlarının bulunup bulunmadığını araştırmalıdır. Taşınmazın yüzölçümü, niteliği, pay ve paydaş sayısı ile imar mevzuatına göre aynen bölüşmenin mümkün olup olmadığına bakılır. Bu araştırma sonucunda, örneğin, aynen taksim olursa taşınmazın önemli ölçüde bir değer kaybına uğrayacağı öngörülüyorsa aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilemez. Aynen bölünme ile paylaştırma yapılması durumunda bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi halinde eksik değerdeki parçaya para(ivaz) eklenerek denkleştirme sağlanır. Paydaşlar arasında anlaşma olmadıkça hakim kendiliğinden bazı taşınmazların bir kısım paydaşlara, kalanın diğer paydaşlara verilmesi şeklinde aynen bölünerek paylaştırmaya karar veremez.
Aynen taksim mümkün olmayacaksa -özellikle paylı malın önemli bir değer kaybına uğramadan bölünmesine olanak yoksa- satış yoluna gidilerek satış bedelinin paydaşlara dağıtılması yolu izlenecektir. Ortaklığın giderilmesi için satış yapılması gereken hallerde, hâkim bir satış memuru görevlendirir. Malın satışı da İcra İflas Kanunu hükümlerine göre yapılır. Satış, paydaşlar arasında artırmayla da yapılabilir. Buna karar verilebilmesi için bütün paydaşların rızası gerekir.
Ortaklığın giderilmesi davasında zamanaşımı?
Ortaklığın giderilmesi davası açmak için herhangi bir hak düşürücü süre yoktur. Tarafların bu konudaki talepleri için de zamanaşımı süresi bulunmamaktadır. Ortak, dilediği zaman ortaklığın giderilmesi davası yoluyla eşya üzerindeki ortaklığın sona erdirilmesini isteyebilir. Ancak dava neticesinde satış kararı verilmişse, satış kararının infazı 10 yıllık zamanaşımına tabi olacaktır. Aynen taksime yönelik kararlarda ise zamanaşımı söz konusu değildir.
Ortaklığın giderilmesi davasında yargılama giderlerini kim öder?
Ortaklığın giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, davacı ve davalı benzer haklara sahiptir.Davanın bu özelliği gereğince paydaşlar, yargılama giderleri ve vekalet ücretinden payları oranında sorumludurlar.Mahkemece yargılama giderlerinin paydaşlardan payları oranında tahsiline karar verilmesi gerekir.
Mülkiyet hakkınızı konu alan bu davada uzman bir avukatla çalışmanız herhangi bir hak kaybına uğranılmaması ve sürecin iyi bir şekilde yönetilmesi adına önemlidir. Ortaklığın giderilmesi davası ile ilgili sorularınız ve hukuki yardım talepleriniz için bizlerle iletişime geçerek danışmaktan lütfen çekinmeyiniz. İletişim kısmından bize ulaşabilirsiniz.
Fotoğraf: https://unsplash.com/photos/NbtIDoFKGO8
olmasın. Müvekkillerimizin en karmaşık hukuki sorunlarının üstesinden gelmelerine yardımcı olduğumuz, zorlu ve sürekli değişen bir pazara uygun olan yeni tarzda bir hukuk firmasıyız. Sizden haber bekliyoruz.