YURTDIŞI ALACAK TAKIBI
Cebri icra, her devletin kendi ülke ve sınırları içerisinde haiz olduğu mutlak güç ve yetkidir.
Bu nedenle uluslararası alacak takibinde çeşitli yollara ihtiyaç duyulmaktadır. Hangi yolun elverişli olacağına, somut olaya göre hukuki inceleme yapılarak karar verilmesi gerekir.
Takibin alacaklının bulunduğu ülkede yapılması:
Borçlunun yerleşim yerinin yurtdışı olması, ödeme emri göndermeye veya icra takibi yapmaya engel değildir. Türkiye’de usulüne uygun olarak yapılmış takibin kesinleşmesi halinde, bu kararın yabancı ülke nezdinde tanınması ve borçlunun yurtdışındaki malvarlığına cebri icranın gerçekleştirilmesi için gerekli yurtdışı mercilerine başvurmak gerekmektedir.
Yurtdışında cebri icra yapabilmenin koşullarından biri, Türkiye’den alacağınız mahkeme kararının tanınması ve tenfizidir. Alacak bir ilama dayanmaktaysa, bu ilamı yetkili yurtdışı mahkemesinde tanıtmak gerekmektedir. Ancak tenfiz ve tanıma işlemlerinden sonra orada icra yoluna başvurabilirsiniz. Bu işlemlere başlamadan önce bilinmesi gereken konu, o ülke ile Türkiye’nin devletlerarası bir tanıma ve tenfiz anlaşmasına imza atmış olup olmamalarıdır.
Takibin borçlunun bulunduğu ülkede yapılması:
Takibin borçlunun bulunduğu ülkede başlatılması, itiraz durumu ve alacaklının lehine verilecek kararın uygulanmasında hemen icra edilebilir olması ve tahsilat şansının daha yüksek olması bu çözümü geçerli kılmaktadır.
Avrupa Ödeme Emri (European Payment Order):
Hukukumuzdaki ilamsız ödeme emrine eş olduğu söylenebilir. Bu ödeme emri, AB üyesi tüm ülkelerde tanıma/tenfize gerek duyulmaksızın doğrudan icra edilebilir olma özelliğine sahiptir.Bu yöntem ile borçlunun Avrupa Birliği’ne üye olan herhangi bir ülkede (Danimarka hariç) yerleşim yeri yada mutat meskeninin bulunması halinde, alacakların tahsili adına takip talebinde bulunulabilir ve mahkeme bu talebin gerekli şartları taşıdığına karar verir ise borçluya ödeme emri gönderir.
Bilinmelidir ki Avrupa Ödeme Emri sadece Avrupa Birliği’ne üye devlet vatandaşlarının başvurabileceği bir yol değildir. Borçlunun Avrupa birliği üyesi ülkelerden herhangi birinde ikamet ediyor olması, "Avrupa İlamsız İcra Takibi" nin başlatılması için yeterli olacaktır. Kısacası her ülke vatandaşı Avrupa Ödeme Emri yöntemi ile Avrupa’da yaşayan borçluya karşı yurtdışı icra takibi yapabilir. (Danimarka hariç tutulmuş bir istisnadır)
Avrupa ödeme emri, ancak miktar olarak belirli ve Avrupa ödeme emrinin çıkarılmasına yönelik müracaatın yapıldığı anda muaccel olan, hukuki ve ticari ilişkilerden doğan alacakları konu edinir. Konu edilemeyecek bazı alacak türleri mevcuttur. Mal rejimi tasfiyesi, miras alacakları, iflas ve aciz durumunda doğan alacaklar, sosyal güvenliğe ilişkin alacaklar direkt olarak Avrupa ödeme emrine konu edilemez. Bunlar için genel ödeme emri ile takip yapılması mümkündür.
Avrupa ilamsız icra takibi ancak başvuru üzerine başlamaktadır. Başvuru için muhakkak Avrupa İlamsız İcra Tüzüğünün ekinde yer alan Örnek-A matbu formunun kullanılması gerekmektedir. Avrupa ödeme emrinin çıkarılabilmesi için usulüne uygun olarak talepte bulunmak gereklidir. Başvuru Avrupa Birliği üye ülkelerinden birinin mahkemelerine yapılmaktadır. Yerleşim yeri üye ülkelerden birinin egemenlik alanı içinde bulunan bir kişiye karşı yapılacak takipler bakımından onun vatandaşlık durumuna bakılmaksızın üye ülkenin mahkemeleri yetkili olmaktadır.Talep edilen alacak, bir sözleşmeden doğmaktaysa ve sözleşmenin borçlusu da bir tüketici konumunda ise sadece tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu üye ülkenin mahkemeleri uluslararası yetkiye sahip sayılmaktadır.
Başvuruda şartların sağlanıp sağlanmadığı incelenir ve borçluya ödeme emri gönderilir. Ödeme emri kararı, mümkün olduğunca çabuk ve kural olarak, başvurunun yapılmasından itibaren 30 gün içerisinde verilmektedir. Tebliğden sonra borçlunun 30 günlük itiraz süresi vardır. Borçlu, 30 gün içinde itirazlarını, ödeme emrini düzenleyen mahkemeye yapmakla yükümlüdür. (İtirazın gerekçelendirilmesi zorunlu tutulmamaktadır). Ancak bu noktada konu hukuki bir ihtilafa dönüşecek ve yabancı ülkedeki yetkili mahkeme de dava açılması gerekecektir. Aksi halde artık takip kesinleşir ve icra edilebilirlik kazanır. Burada cebri icra ulusal egemenlik ilkesi gereği borçlunun bulunduğu ülke kuralları uyarınca gerçekleştirilecektir.
Kesinleşen “Avrupa Ödeme Emri (European Payment Order)” borçlunun malvarlığının tespit edildiği Danimarka hariç tüm Avrupa birliği ülkelerinde tanıma veya tenfize gerek duyulmaksızın icra edilebilir hale gelmekte ve böylece uluslararası alacak takibinde ülkelerarası işbirliği sağlanmaktadır.
Uluslararası alacak takibi, zorlukları olsa da süreç öncesinde doğru bir hazırlık yapılıp ihtimallere göre hukuki yol çizildiği zaman başarılı olacak bir işlemdir. Hatalı işlemler kişiye ciddi hak kayıpları doğurabilir. Sürecin avukatlar aracılığı ile sürdürülmesi sürecin hatasız şekilde işlemesini sağlayacaktır.
Daha fazla bilgi için (+90) 224 211 77 11 numarayı arayabilir, iletişim kısmından mesajınızı bırakabilirsiniz.
Kaynakça:
1. WALKER, Wolf-Dietrich (Çev. : Dr. Cenk AKİL ) “AVRUPA İLAMSIZ İCRA TAKİBİ (The European Order for Payment Procedure)”
http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/2011-1/2011-1-4.pdf
Fotoğraf: https://unsplash.com/photos/WfKndo8Vv7w